Οδηγός καλλιέργειας: Καλλιέργεια ρυζιού

1. Η σημασία της καλλιέργειας του ρυζιού
2. Ιστορία
3. Περιγραφή εγκαταστάσεων
4. Μέθοδοι καλλιέργειας
5. Έδαφος
6. Άρδευση
7. Ποικιλίες
8. Απόδοση
9. Σπορά και φύτευση
10. Γιατί πλημμύρες της καλλιέργειας ρυζιού;
11. Στάδια ανάπτυξης
12. Ωρίμανση και συγκομιδή ρυζιού

 

1.1 Η σημασία της καλλιέργειας του ρυζιού

Ρύζι στην Ασία και την παγκόσμια προσφορά τροφίμων

Πηγή: IPI, 2006 and FAO, 2008

Το ρύζι είναι το βασικό τρόφιμο στην Ασία, όπου παράγεται και καταναλώνεται περίπου το 90% του παγκόσμιου ρυζιού. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο, αυξάνοντας το ένα τρίτο του συνόλου της Ασίας σε 29 εκατομμύρια εκτάρια (Πίνακας 1.1). Η Ινδία παράγει σχεδόν το ένα τέταρτο σε 43 εκατομμύρια εκτάρια. Άλλες κορυφαίες χώρες παραγωγής ρυζιού στην Ασία αναφέρονται επίσης στον πίνακα 1.1. Οι μέσες αποδόσεις σε αυτές τις χώρες κυμαίνονται από 2,6 έως 6,5 t / ha *.

 

 

Πίνακας 1.1: Μέση ετήσια παραγωγή ρυζιού, συγκομιζόμενη έκταση και απόδοση σε σημαντικό βαθμό

Country or region	Production (million tons) *	Area harvested (Million ha)	Yield (t/ha)
China	188.5	28.7	6.5
India	142.5	42.8	3.3
Indonesia	58.3	11.7	5.0
Bangladesh	42.5	10.9	3.9
Vietnam	36.0	7.5	4.8
Thailand	30.5	9.9	2.6
Myanmar	32.0	8.9	3.6
Philippines	17.5	4.6	3.8
Japan	10.9	1.7	6.4
Other Asian countries	35.8	10.9	3.3
Asia	594.5	137.6	4.3
Brazil	12.1
World	597.8	155.0	3.9

* Όλοι οι όροι χωρητικότητας σε αυτή τη δημοσίευση είναι μετρικές, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.

 

Σε όλο τον κόσμο, περίπου 79 εκατομμύρια εκτάρια ρυζιού καλλιεργούνται υπό αρδευόμενες συνθήκες. Ενώ αυτό είναι μόνο το ήμισυ της συνολικής έκτασης ρυζιού, αντιπροσωπεύει περίπου το 75% της παγκόσμιας ετήσιας παραγωγής ρυζιού. Στην Ασία, σχεδόν το 60% των 138 εκατομμυρίων εκταρίων που προορίζονται για την παραγωγή ρυζιού ετησίως αρδεύεται, όπου το ρύζι συχνά καλλιεργείται σε μονοκαλλιέργεια με δύο έως τρεις καλλιέργειες ετησίως, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα ύδατος. Άλλα οικοσυστήματα του ρυζιού περιλαμβάνουν τα βουνά που βρέχονται από τη βροχή (35% της συνολικής έκτασης του ρυζιού), χαρακτηριζόμενα από έλλειψη ελέγχου των υδάτων, με πιθανές προβλήματα πλημμύρες και ξηρασία, καθώς και με τα ορεινά και βαθιά ύδατα (5% της συνολικής περιοχής ρυζιού) χαμηλή και εξαιρετικά μεταβλητή.

Η Ταϊλάνδη είναι ο σημαντικότερος έμπορος ρυζιού στον κόσμο, εξάγοντας κατά μέσο όρο 8 εκατομμύρια τόνους ρυζιού ετησίως (Σχήμα 1.1). Το Βιετνάμ και η Ινδία εξάγουν συνολικά 7 εκατομμύρια τόνους. Ένα θετικό εμπορικό ισοζύγιο για το ρύζι έχει διατηρηθεί από την Ασία, την Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Λατινική Αμερική, η Αφρική και η Ευρώπη, είναι καθαροί εισαγωγείς ρυζιού.

 

Σχήμα 1.1: Παγκόσμιο εμπόριο ρυζιού - μέσος όρος δεδομένων για το 2000 έως το 2004 (FAO 2006)

 

Η ζήτηση ρυζιού αναμένεται να αυξηθεί για πολλά χρόνια, κυρίως λόγω της αύξησης του πληθυσμού, ιδίως στην Ασία, όπου ο πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί κατά 35% μέχρι το 2025 (Ηνωμένα Έθνη, 1999). Η αύξηση της συνολικής παραγωγής ρυζιού μπορεί να οφείλεται σε αύξηση της φυτευμένης έκτασης, αύξηση των αποδόσεων και αύξηση της έντασης της καλλιέργειας. Ωστόσο, το πεδίο επέκτασης των περιοχών καλλιέργειας ρυζιού είναι περιορισμένο λόγω της απώλειας γεωργικής γης στην αστικοποίηση, τη μετατροπή της γης και την εκβιομηχάνιση. Συνεπώς, η μελλοντική αύξηση της προσφοράς ρυζιού πρέπει να προέλθει από την αύξηση των αποδόσεων και την εντατικοποίηση της καλλιέργειας, ιδίως στο αρδευόμενο οικοσύστημα ρυζιού.

 

Υπάρχει σημαντικό περιθώριο για αύξηση της τρέχουσας απόδοσης ρυζιού, καθώς οι αγρότες στην Ασία, κατά μέσο όρο, επιτυγχάνουν μόλις το 60% περίπου της απόδοσης που μπορεί να επιτευχθεί με τις υπάρχουσες ποικιλίες και τις κλιματολογικές συνθήκες. Ο βασικός περιορισμός στην επίτευξη υψηλότερων αποδόσεων και η σχετική υψηλότερη κερδοφορία για τους καλλιεργητές ρυζιού ανά μονάδα αρόσιμης γης είναι συχνά η αναποτελεσματική χρήση των εισροών (ιδίως των θρεπτικών συστατικών, των σπόρων και των φυτοφαρμάκων) με περιβαλλοντικά βιώσιμο τρόπο. Εάν η ζήτηση για τρόφιμα πρόκειται να καλυφθεί, η παραγωγή ρυζιού θα πρέπει να γίνει πιο αποτελεσματική στη χρήση των ολοένα και πιο σπάνιων φυσικών πόρων. Οι καλές πρακτικές διαχείρισης καλλιεργειών, θρεπτικών συστατικών, επιβλαβών οργανισμών και διαχείρισης των υδάτων, καθώς και η χρήση γενετικού υλικού με υψηλότερο δυναμικό απόδοσης, είναι απαραίτητες προκειμένου η παραγωγή ρυζιού να είναι κερδοφόρα για τους παραγωγούς και να παρασχεθούν επαρκείς προσιτές βασικές τροφές στους καταναλωτές.

 

1.2 Ιστορία

Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι το ρύζι είχε αναπτυχθεί από το 5000 π.Χ.

 

Οι αρχαιολόγοι που ανασκάπτουν στην Ινδία ανακάλυψαν το ρύζι, το οποίο ήταν πεπεισμένοι, θα μπορούσε να χρονολογηθεί στο 4530 π.Χ. Ωστόσο, η πρώτη καταγεγραμμένη μνεία προέρχεται από την Κίνα το 2800 π.Χ. Περίπου 500 π.Χ. η καλλιέργεια εξαπλώθηκε σε μέρη της Ινδίας, του Ιράν, του Ιράκ, της Αιγύπτου και τελικά στην Ιαπωνία. Αν και η Κίνα, η Ινδία ή η Ταϊλάνδη δεν μπορούν να αναγνωριστούν ως το σπίτι του εργοστασίου ρυζιού (μάλιστα ίσως να ήταν ιθαγενή σε όλους), είναι σχετικά σαφές ότι το ρύζι εισήχθη στην Ευρώπη και την Αμερική από ταξιδιώτες που έλαβαν μαζί τους τους σπόρους τις καλλιέργειες που αναπτύχθηκαν στα σπίτια τους και σε ξένες εκτάσεις.

 

Στη Δύση, τμήματα της Αμερικής και ορισμένες περιοχές της Ευρώπης, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, είναι σε θέση να παράσχουν το σωστό κλίμα, δημιουργώντας έτσι μια ευημερούσα βιομηχανία ρυζιού. Η πρώτη καλλιέργεια στις ΗΠΑ, κατά μήκος παράκτιων περιοχών από την S. Carolina στο Τέξας, ξεκίνησε το 1685. Μερικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι το ρύζι ταξίδεψε στην Αμερική το 1694, σε βρετανικό πλοίο που κατευθυνόταν προς τη Μαδαγασκάρη.

 

1.3 Περιγραφή της εγκατάστασης

Το φυτό ρυζιού είναι ένα χόρτο θερμής εποχής (φυτό μονόκετρου) με στρογγυλές κορυφές, επίπεδα φύλλα και τερματικούς κρίκους.

 

Το ρύζι αναπτύσσεται κανονικά ως ετήσιο φυτό, αν και σε τροπικές περιοχές μπορεί να επιβιώσει ως πολυετές και μπορεί να παράγει μια καλλιέργεια ρετρό μέχρι 20 χρόνια. Το φυτό ρυζιού μπορεί να αυξηθεί σε ύψος 1-1,8 m, περιστασιακά περισσότερο, ανάλογα με την ποικιλία και τη γονιμότητα του εδάφους. Το γρασίδι έχει μακρά, λεπτή φύλλα μήκους 50-100 cm και πλάτους 2-2,5 cm. Τα μικρά άνθη που έχουν επικονιαστεί με αέρα παράγονται σε διακλαδισμένη κλίση μέχρι ανερχόμενη ταξιανθία μήκους 30-50 cm. Ο βρώσιμος σπόρος είναι ένας κόκκος (caryopsis) μήκους 5-12 mm και πάχους 2-3 mm.

 

Ο κόκκος

Ο μοναδικός σπόρος είναι συγχωνευμένος με το τοίχωμα, που είναι το περικάρπιο της ώριμης ωοθήκης που σχηματίζει τους κόκκους. Κάθε θύσανος ρυζιού (ο οποίος είναι μια προσδιορισμένη ταξιανθία στον τελικό βλαστό), όταν ωριμάσει, περιέχει κατά μέσο όρο 80-120 κόκκους, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας, τις περιβαλλοντικές συνθήκες και το επίπεδο διαχείρισης των καλλιεργειών. Τα όργανα των ανθέων είναι τροποποιημένοι βλαστοί που αποτελούνται από ένα θύσανο, πάνω στον οποίο είναι διατεταγμένη μια σειρά από άχυρα. Κάθε στάχυ φέρει ένα ανθύλλιο το οποίο, όταν γονιμοποιηθεί, αναπτύσσεται σε έναν κόκκο.

 

Δομή κόκκων ρυζιού

Ένας πυρήνας ρυζιού αποτελείται από φλοιό και ένα περίβλημα από πίτουρο, όπου και τα δύο απομακρύνονται κατά τη στίλβωση του "λευκού" ρυζιού. Γενικά, κάθε πυρήνας ρυζιού αποτελείται από τα ακόλουθα στρώματα:

• Κέλυφος ρυζιού, ή φλοιός: περικλείει το περίβλημα πίτουρου, το έμβρυο και το ενδοσπέρμιο.
• Περίβλημα πίτουρου (στρώμα): ένα πολύ λεπτό στρώμα διαφοροποιημένων ιστών. Το στρώμα περιέχει ίνες, βιταμίνη Β, πρωτεΐνες και λίπος. Το πιο θρεπτικό μέρος του ρυζιού βρίσκεται σε αυτό το στρώμα.
• Έμβρυο: Το εσώτερο μέρος ενός κόκκου ρυζιού αποτελείται κυρίως από άμυλο που ονομάζεται αμυλάση και αμυλοπηκτίνη. Το μείγμα αυτών των δύο αμύλων καθορίζει την υφή του ρυζιού στο μαγείρεμα.

Μια καλλιέργεια που παράγει κατά μέσο όρο 300 θυσάνους ανά μ2 και 100 στάχια ανά θύσανο, με μέση στειρότητα θυσάνων 15% κατά την ωριμότητα και βάρος 1000 κόκκων 20 g θα έχει αναμενόμενη απόδοση 5,1 t / ha.

Εικόνα 1.3: Διατομή ενός σπόρου ρυζιού

Οι ρίζες ρυζιού (όπως και πολλών άλλων φυτών υγροτόπων) έχουν ειδική ανατομία: αγγεία αερεγχύματος για να μεταφέρουν οξυγόνο προς τα κάτω στα κύτταρα στο ριζικό ιστό (καθώς οι υγρότοποι έχουν λίγο διαλυμένο O2 στο νερό.

Εικόνα 1.4: Διατομή του στελέχους ρυζιού με μεγέθυνση 400 φορών

Εικόνα 1.5: Αγγεία αερεγχύματος

Γονότυποι του ρυζιού

• Oryza sativa var. indica: ως επί το πλείστον είδη μακριών κόκκων, που καλλιεργούνται στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ.
• Oryza sativa var. japonica: ως επί το πλείστον τύποι μικρών και μεσαίων κόκκων, που καλλιεργούνται στην Ασία και την Καλιφόρνια - οι προτιμώμενοι τύποι στις ασιατικές αγορές.
• Κόκκινο ρύζι. Oryza sativa: ζιζάνιο.

 

1.4 Μέθοδοι καλλιέργειας ρυζιού

 

 

Εικόνα 1.6: Υψίπεδο

 

Εικόνα 1.7: Πεδινά

 

1.5 Έδαφος

Τύπος εδάφους: Ένας ορυζώνας πρέπει να κρατά καλά το νερό. Στην ιδανική περίπτωση, το έδαφος πρέπει να περιλαμβάνει περίπου 50% περιεκτικότητα σε άργιλο. Επίσης, το έδαφος που φέρει υπόγεια υπόστρωση με συμπαγή ορίζοντα ή αργιλόλιθος βοηθά να κρατηθεί το νερό.

 

1.6 Άρδευση

Το ρύζι μπορεί να αναπτυχθεί είτε σε υγρές συνθήκες (οριζώνας) είτε σε ξηρό περιβάλλον (αγρός). (Οι αγροί ρυζιού ονομάζονται επίσης ορυζώνες ή ορυζώνες).

Περίπου το 75% της παγκόσμιας παραγωγής ρυζιού προέρχεται από τα συστήματα αρδευόμενου ρυζιού, επειδή οι περισσότερες ποικιλίες ρυζιού εκφράζουν το πλήρες δυναμικό τους απόδοσης όταν η παροχή ύδατος είναι επαρκής.

Σε ψυχρότερες περιοχές, κατά τη διάρκεια του τέλους της άνοιξης, το νερό χρησιμεύει και ως μέσο συγκράτησης θερμότητας και δημιουργεί ένα πολύ ήπιο περιβάλλον για την καλλιέργεια ρυζιού.
Μια λίμνη θα μπορούσε να παρέχει νερό άρδευσης για χρήση το καλοκαίρι, όταν η ζήτηση για νερό είναι η μεγαλύτερη.

Το μεγαλύτερο μέρος του ρυζιού στην Ασία αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της υγρής περιόδου που ξεκινάει τον Ιούνιο-Ιούλιο και η εξάρτηση από τις βροχοπτώσεις είναι ο πιο περιοριστικός περιορισμός παραγωγής για την καλλιέργεια που τροφοδοτείται με βροχή. Οι περιοχές ρυζιού στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία μπορούν, γενικά, να ταξινομηθούν σε αρδευόμενες, τροφοδοτούμενες από βροχή ορεινές, τροφοδοτούμενες από βροχή πεδινές με ρηχό νερό, και σε τροφοδοτούμενες από βροχή πεδινές εκτάσεις με βαθύ νερό.

Η παραγωγικότητα του καλώς διαχειριζόμενου αρδευόμενου ρυζιού είναι η υψηλότερη, καθώς ανέρχεται σε 5-8 t / ha κατά τη διάρκεια της υγρής περιόδου και 7-10 t / ha κατά τη διάρκεια της ξηρής περιόδου - αν είναι πολύ καλά διαχειριζόμενη, ωστόσο, ο μέσος όρος κυμαίνεται συχνά μόλις σε 3-5 t / ha. Ωστόσο, η παραγωγικότητα ριζιού στα ορεινά που τροφοδοτείται από νερό και του ρυζιού που καλλιεργείται στα πεδινά σε βαθύ νερό εξακολουθεί να είναι χαμηλή και είναι στατική γύρω σε 1,0 τόνους ανά εκτάριο.

 

1.7 Ποικιλίες

Υπάρχουν περισσότερες από 40.000 ποικιλίες καλλιεργημένου ρυζιού (Oryza sativa L.), αλλά ο ακριβής αριθμός είναι αβέβαιος. Πάνω από 90.000 δείγματα καλλιεργούμενων και άγριων ειδών ρυζιού έχουν αποθηκευτεί στη Διεθνή Τράπεζα Γονιδίων Ρυζιού και χρησιμοποιούνται από ερευνητές σε όλο τον κόσμο.

Υπάρχουν τέσσερις κύριοι τύποι ρυζιού: Indica, Japonica, αρωματικά και γλοιώδη. Οι σπόροι ρυζιού ποικίλουν σε σχήμα, μέγεθος, πλάτος, μήκος, χρώμα και άρωμα. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές ποικιλίες ρυζιού: ανθεκτικές στην ξηρασία, ανθεκτικές στα παράσιτα, ανθεκτικές στην κατάκλυση, ανθεκτικές στο άλας, ψηλό, βραχύ, αρωματικό, κολλώδες, με κόκκινο, ιώδες, καφέ ή μαύρο χρώμα, μακρύ και λεπτό, ή μικρών και στρογγυλών κόκκων.

Εκτεταμένες μελέτες των ποικιλιών έχουν δείξει ότι προέρχονται ανεξάρτητα από το άγριο είδος ρυζιού Oryza rufipogon. Οι εξημερωμένες ποικιλίες δείχνουν πολύ λιγότερες παραλλαγές (πολυμορφισμό) από τα άγρια ​​είδη.

Οι ποικιλίες ρυζιού (Oryza sativa L.) διαιρούνται στους τύπους Indica και Japonica, ή στα υποείδη indica και japonica, τα οποία διαφέρουν σε διάφορα μορφοφυσιολογικά χαρακτηριστικά. Από τις δύο κύριες ποικιλίες καλλιεργούμενου ρυζιού (Oryza sativa), η μια ποικιλία, O. sativa indica βρίσκεται στην Ινδία και τη Νοτιοανατολική Ασία ενώ η άλλη, O. sativa japonica, καλλιεργείται κυρίως στη νότια Κίνα.

 

Γενικά, η οικογένεια του ρυζιού μπορεί να χωριστεί σε τρεις κύριες κατηγορίες:

• Μακρύκοκκο: Με μήκος περίπου 6-8 mm, περίπου 3-4 φορές μακρύτερο από το πάχος του. Το ενδοσπέρμιο είναι σκληρό και υαλώδες. Οι καλύτερες ποικιλίες μακρύκοκκου ρυζιού προέρχονται από την Ταϊλάνδη, τις νότιες ΗΠΑ, την Ινδία, το Πακιστάν, την Ινδονησία και το Βιετνάμ.
• Μεσαίου κόκκου: Με μήκος περίπου 5-6 mm, αλλά παχύτερο από το μακρύκοκκο ρύζι. Το ενδοσπέρμιο είναι μαλακό και αλευρώδες. Απελευθερώνει περίπου 15% άμυλο στο νερό κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος. Το ρύζι μεσαίου μεγέθους αναπτύσσεται κυρίως στην Κίνα, την Αίγυπτο και την Ιταλία.
• Κοντόκοκκο ή στρογγυλόκοκκο:  Μήκους περίπου 4-5 mm, μόνο 1,5-2 φορές περισσότερο από το πάχος του. Το ενδοσπέρμιο είναι μαλακό και αλευρώδες. Αυτή η ποικιλία καλλιεργείται σε υποτροπικές περιοχές όπως η Καλιφόρνια, η Αίγυπτος, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Κορέα, η Ισπανία και η Πορτογαλία.

 

1.8 Αποδόσεις

Η διαφορά απόδοσης ορίζεται κυριολεκτικά ως η διαφορά μεταξύ της δυνατότητας απόδοσης του ρυζιού και των αποδόσεων που πραγματικά επιτυχάνονται από τους αγρότες.

Η δυναμικότητα απόδοσης των παραδοσιακών ποικιλιών Indica είναι περίπου 5 t / ha, ενώ η δυναμικότητα απόδοσης των ποικιλιών διασταύρωσης Japonica με τις υψηλής απόδοσης ποικιλίες Indica είναι περίπου 10 t / ha. Η απόδοση των ποικιλιών Japonica με υψηλή απόδοση είναι περίπου 15 t / ha ενώ η δυνατή απόδοση των υβριδικών ποικιλιών είναι περίπου 18 t / ha.

Η διαφορά απόδοσης στην παραγωγή αρδευόμενου ρυζιού παρουσιάζεται με γραφική απεικόνιση στην Εικόνα 1.8. Δείχνει τη διαφορά περίπου 4-6 t / ha τόσο σε τροπικό (π.χ. Φιλιππίνες) όσο και σε υποτροπικό κλίμα (π.χ. Ιαπωνία).

 

Εικόνα 1.8: Μέσες αποδόσεις σε δύο διαφορετικές κλιματικές συνθήκες κάτω από διαφορετικά καθεστώτα καλλιέργειας

 

Μετά την ανάπτυξη της IR8 και άλλων ποικιλιών ρυζιού υψηλής απόδοσης, έχουν καταβληθεί σημαντικές προσπάθειες για την ανάπτυξη και τη διάδοση βελτιωμένων τεχνολογιών καλλιέργειας, προκειμένου να επωφεληθούν οι αγρότες πλήρως από τις δυνατότητες παραγωγής των αναπτυγμένων ποικιλιών.

 

Η Πράσινη Επανάσταση

Το νέο «Super Rice» κυκλοφόρησε το 2000, παρουσιάζοντας αύξηση της απόδοσης κατά 35%. Γενετικό υλικό από καλαμπόκι εισήχθη σε φυτό ρυζιού. Αυτό αύξησε την αποτελεσματικότητα της φωτοσύνθεσης.

Οι νέες ποικιλίες αποτελούνται από λιγότερες αλλά ισχυρότερες παραφυάδες που μεταφέρουν περισσότερους κόκκους ανά ταξιανθία. Το ήμισυ του βάρους του φυτού IR8 είναι κόκκος και το μισό είναι άχυρο, ενώ το νέο φυτό Super Rice είναι 60% κόκκος  και 40% άχυρο.

Η Εικόνα 1.9 δείχνει ότι από το 1970 έως το 1985, οι αποδόσεις ρυζιού στην Αυστραλία παρέμεναν στάσιμες στους 6 t / ha.

Μετά τη διάδοση του συστήματος Rice-Check το 1986, η εθνική απόδοση της Αυστραλίας αυξήθηκε ταχέως και σταθερά από 6 τόνους ανά εκτάριο το 1987 σε πάνω από 9 τόνους ανά εκτάριο το 2000.
Αναφέρθηκε ότι η εφαρμογή του συστήματος Rice-Check αύξησε επίσης την αποδοτικότητα χρήσης αζωτούχων λιπασμάτων.

Τα συστήματα παραγωγής ρυζιού στην Αυστραλία και οι συνθήκες τους, ωστόσο, είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Οι αποδόσεις ρυζιού ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των οικοσυστημάτων και των χωρών. Οι αποδόσεις των 4-6 t / ha είναι κοινές στα αρδευόμενα περιβάλλοντα, όπως και οι αποδόσεις των 2-3 t / ha στις καλλιέργειες που τροφοδοτούνται με βροχή. Όπου οι βροχοπτώσεις είναι αναξιόπιστες και η αποστράγγιση είναι φτωχή, οι αγρότες εξακολουθούν να καλλιεργούν παραδοσιακές ποικιλίες και να χρησιμοποιούν τα λιπάσματα σε υποβέλτιστες ποσότητες λόγω της αβεβαιότητας για την επίτευξη επαρκών αποδόσεων από την επένδυση σε εφαρμογές λιπασμάτων.

Πρόσφατες αναλύσεις υποδηλώνουν ότι οι ρυθμοί αύξησης των αποδόσεων διαφέρουν όλο και περισσότερο μεταξύ και εντός των χωρών. Σε τρεις από τις τέσσερις μεγάλες χώρες παραγωγής ρυζιού, η αύξηση των μέσων αποδόσεων κατά τα τελευταία 20 χρόνια είναι υψηλότερη από την τυπική απόκλιση της ανάπτυξης της απόδοσης των περιφερειών στις αντίστοιχες χώρες (Πίνακας 1.2).

 

Πίνακας 1.2: Διαφορές απόδοσης του ρυζιού στις χώρες στις δεκαετίες του '80 και του '90.

Μέσοι ετήσιοι ρυθμοί αύξησης (%) της μέσης εθνικής απόδοσης των δημητριακών και υπο-εθνικές διακυμάνσεις

Country	Average growth per annum (%)	Standard deviation (sub-national variation)
Bangladesh	1.8	5.1
Brazil	4.6	2.3
China	2.1	1.7
India	2.3	2.4

Πηγή: Schreinemachers (2004)

 

 

Πίνακας 1.3: Μέσες αποδόσεις ποικιλιών ρυζιού *

	Average grain yield
	bushels/acre	t/ha
Bengal	170	8.5
Cocodrie	165	8.3
Cypress	150	7.5
Drew	160	8
Jefferson	145	7.3
Kaybonnet	150	7.5
LaGrue	175	8.8
Madison3	160	8
Priscilla3	155	7.8
Wells	170	8.5

* Δοκιμές απόδοσης ρυζιού στο Αρκάνσας τριετούς μελέτης

 

1.9 Σπορά και φύτευση ρυζιού

Χρησιμοποιούνται πολλές μέθοδοι σποράς και φύτευσης:

• Ξηρά σπορά με τρυπάνι.
• Ξηρά σπορά με διάχυση ή από τον αέρα. Το μεγαλύτερο μέρος του ρυζιού, σε μεγάλα χωράφια, σπέρνεται με αεροσκάφη. Οι έμπειροι αγροτικοί πιλότοι χρησιμοποιούν τεχνολογία δορυφορικής καθοδήγησης για να σπέρνουν σπόρους με ακρίβεια στα πεδία.
• Σπορά νερού με βλαστημένους σπόρους.
• Τα φυτάρια μεταφυτεύονται με το χέρι (Εικόνα 1.11), ή με μηχανές (Εικόνα 1.13) σε πεδία που έχουν κατακλυστεί από βροχή ή νερό ποταμού.
• Τα φυτάρια ηλικίας 25-30 ημερών, που καλλιεργούνται σε φυτώριο, μεταφυτεύονται συνήθως με αποστάσεις 20 x 15 ή 20 x 10 ή 15 x 15 cm σε ένα καλά προετοιμασμένο κύριο αγρό - συνήθως αυτός θα έχει πληθυσμό 335.000 έως 500.000 λοφίσκους / εκτάριο (33 έως 50 λοφίσκους / m2), όπου κάθε λοφίσκος περιέχει 2-3 φυτά.

 
Εικόνα 1.13: Μεταφυτευτής φυταρίων ρυζιού

 

Figure 1.12: Germinating seeds for seedling transplanting

 

 

Εικόνα 1.13: Μεταφυτευτής φυταρίων ρυζιού

 

1.10 Ποιος είναι ο λόγος της κατάκλυσης των ορυζώνων;

Η παραδοσιακή μέθοδος καλλιέργειας του ρυζιού είναι η κατάκλυση των αγρών κατά τη διάρκεια ή μετά την τοποθέτηση των νεαρών φυτωρίων. Αυτή η απλή μέθοδος απαιτεί καλό προγραμματισμό και συντήρηση του φράγματος και της διοχέτευσης του νερού, αλλά μειώνει την ανάπτυξη λιγότερο ισχυρών ζιζανίων και παρασίτων που δεν αναπτύσσονται ενώ είναι βυθισμένα, ενώ αποτρέπει οποιαδήποτε τρωκτικά και παράσιτα. Το σταθερό βάθος νερού έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την ικανότητα των φυτών του ρυζιού να ανταγωνίζονται τα ζιζάνια για τις θρεπτικές ουσίες και το ηλιακό φως, μειώνοντας την ανάγκη για ζιζανιοκτόνα. Οι καλλιέργειες ρυζιού αναπτύσσονται σε 5-25 cm νερού ανάλογα με τις συνθήκες της ανάπτυξης. Ενώ κατά την ανάπτυξη και την καλλιέργεια του ρυζιού δεν είναι υποχρεωτική η κατάκλυση, όλες οι άλλες μέθοδοι άρδευσης απαιτούν μεγαλύτερη προσπάθεια για τον έλεγχο των ζιζανίων και παρασίτων κατά τη διάρκεια των περιόδων ανάπτυξης και μια διαφορετική προσέγγιση για τη λίπανση του εδάφους.

 

1.11 Στάδια ανάπτυξης

Το φυτό του ρυζιού αναπτύσσει ένα κύριο στέλεχος και μια σειρά παραφυάδων. Κάθε φυτό ρυζιού θα παράγει τέσσερα ή πέντε παραφυάδες. Δεδομένου ότι είναι ένα σιτηρό που παράγει παραφυάδες, οι πρωτογενείς παραφυάδες (κλαδιά) μεγαλώνουν από τους χαμηλότερους κόμβους των μεταφυτευμένων φυταρίων και αυτό οδηγεί σε περαιτέρω δευτερογενείς και τριτογενείς παραφυάδες. Κάθε παραφυάδα αναπτύσσει ένα ανθοφόρο κεφάλι ή θύσανο. Ο θύσανος παράγει τους κόκκους ρυζιού.

 

Εικόνες 1.14 και 1.14α: Στάδια ανάπτυξης του φυτού του ρυζιού

 

Εικόνες 1.14 και 1.14α: Στάδια ανάπτυξης του φυτού του ρυζιού

 

1.12 Ωρίμανση και συγκομιδή ρυζιού

Τα φυτάρια ρυζιού χρειάζονται 4-5 μήνες μέχρι την ωρίμανση.

 

Τα φυτά αναπτύσσονται γρήγορα, φθάνοντας τελικά σε ύψος 90 cm (3 πόδια). Μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού, ο κόκκος αρχίζει να εμφανίζεται σε μακριούς θυσάνους στην κορυφή του φυτού. Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, οι κεφαλές των κόκκων είναι ώριμες και έτοιμες για συγκομιδή. Όταν εξακολουθεί να καλύπτεται από το καφέ φλοιό, το ρύζι είναι γνωστό ως αναποφλοίωτο.

 

 

Ανάλογα με το μέγεθος της εκμετάλλευσης και το μέγεθος της εκβιομηχάνισης, το ρύζι συλλέγεται είτε με το χέρι είτε με μηχάνημα. Τα διαφορετικά συστήματα συγκομιδής έχουν ως εξής:

1.12.1 Χειροκίνητη συγκομιδή

Οι μέθοδοι ανάπτυξης ποικίλλουν σημαντικά ανά τις επιμέρους τοποθεσίες, αλλά στις περισσότερες ασιατικές χώρες εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι παραδοσιακές μεθόδους καλλιέργειας και συγκομιδής ρυζιού. Οι αγροί αφήνονται να αποστραγγιστούν πριν από την κοπή. Η χειρωνακτική συγκομιδή χρησιμοποιεί αιχμηρά μαχαίρια ή δρεπάνια, παραδοσιακά εργαλεία αλωνίσματος, όπως ράβδους αλωνίσματος, απλές τροχοεπαφές αλωνίσματος και ζώα για πάτημα.

 

 

1.12.2 Συγκομιδή με θεριζοαλωνιστική μηχανή
Η θεριζοαλωνιστική μηχανή συνδυάζει όλες τις λειτουργίες: κοπή, χειρισμό, αλώνισμα και καθαρισμό. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, η καλλιέργεια ρυζιού έχει υποστεί την ίδια εκβιομηχάνιση σε όλα τα στάδια της καλλιέργειας και της συγκομιδής όπως και οι υπόλοιπες καλλιέργειες σιτηρών.

Το έδαφος στεγνώνει εγκαίρως για να αρχίσει η συγκομιδή. Οι αγρότες χρησιμοποιούν μεγάλες, συμβατικές μηχανές συγκομιδής σιτηρών για τη μηχανική συγκομιδή του ρυζιού το φθινόπωρο. Επειδή η ποιότητα είναι πολύ σημαντική, αυτές οι μηχανές θερισμού έχουν σχεδιαστεί ώστε να απομακρύνουν απαλά και γρήγορα τα σιτηρά από τον αγρό.

 

1.12.3 Ποιότητα του συγκομισθέντος ρυζιού
Η διαχείριση της συγκομιδής διατηρεί την ποιότητα και την απόδοση του ρυζιού, στοιχεία που συμβάλλουν άμεσα στο κέρδος. Ο προγραμματισμός της αποστράγγισης και της συγκομιδής είναι σημεία κλειδιά για τις υψηλές αποδόσεις ρυζιού.

Άλλοι παράγοντες συγκομιδής που επηρεάζουν την απόδοση του ρυζιού είναι η περιεκτικότητα σε υγρασία στους κόκκους, η επανύγρανση των κόκκων στον αγρό, οι σοβαρές αλλοιώσεις από το αλώνισμα, και οι υπερβολικές ξένες ύλες (σκουπίδια) στο ρύζι.

Η ποιότητα του ρυζιού μπορεί να είναι χαμηλότερη εάν το ρύζι συλλεχθεί είτε σε υψηλό ή σε χαμηλό βαθμό υγρασίας. Τα άκρα των υγρών πυρήνων του ρυζιού αλέθονται και γίνονται σκόνη καθώς υποβάλλονται σε επεξεργασία. Το ρύζι μπορεί να σπάσει εάν στεγνώσει σε κάτω από 15 τοις εκατό περιεκτικότητα σε υγρασία. Η ταχεία επανύγρανση, μόλις το ρύζι φθάσει σε 15 τοις εκατό ή λιγότερη περιεκτικότητα σε υγρασία, αποτελεί βασική αιτία για τις μειωμένες αποδόσεις ρυζιού. Το συνιστώμενο εύρος συγκομιδής για την αποφυγή της μείωσης της ποιότητας ή η της απόδοσης είναι 17-21% υγρασία.

Χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την καλλιέργεια του ρυζιού; Μπορείτε πάντα να επιστρέψετε στον πίνακα περιεχομένων για την καλλιέργεια και τη λίπανση του ρυζιού