Οδηγός καλλιέργειας: Πώς να καλλιεργήσετε ντομάτα

1. Μέθοδος ανάπτυξης  
2. Τύποι εδάφους  
3. Κλιματικές συνθήκες  
4. Άρδευση 
5. Ευαισθησίες του φυτού της τομάτας 

1. Οδηγός καλλιέργειας: Μέθοδος ανάπτυξης

Στο έδαφος ή εκτός εδάφους, υπό κάλυψη (σε θερμοκήπια ή σε πλαστικά τούνελ) ή υπαίθρια.

2. Οδηγός καλλιέργειας: Είδος εδάφους

Οι τομάτες μπορούν να αναπτυχθούν σε ένα μεγάλο εύρος εδαφικών τύπων, από ελαφριά αμμώδη έως βαριά αργιλώδη. Τα αμμώδη εδάφη ενδείκνυνται για πρώιμη συγκομιδή. Το επιθυμητό pH είναι 6.0-6.5. Σε υψηλότερα ή χαμηλότερα επίπεδα pH τα ιχνοστοιχεία είναι λιγότερο διαθέσιμα για απορρόφηση από τα φυτά.

3. Οδηγός καλλιέργειας τομάτας: Κλιματικές συνθήκες

Η θερμοκρασία είναι ο βασικός παράγοντας που επηρεάζει όλα τα στάδια ανάπτυξης του φυτού: βλαστική ανάπτυξη, ανθοφορία, ανάπτυξη και ωρίμανση καρπών. Οι βέλτιστες θερμοκρασίες ανάπτυξης είναι μεταξύ 10℃ και 30℃.

Πίνακας 4. Απαιτήσεις θερμοκρασίας κατά τα διάφορα στάδια ανάπτυξης:

4. Οδηγός καλλιέργειας τομάτας: Άρδευση

Τα φυτά της τομάτας είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στην ξηρασία. Ωστόσο θα πρέπει να γίνεται σωστή διαχείριση της άρδευσης για να εξασφαλιστεί η υψηλή ποιότητα και ποσότητα των καρπών.
Η απαίτηση ύδατος των υπαίθριων καλλιεργημένων τοματών κυμαίνεται μεταξύ 4000 - 6000 m³ / ha. Σε θερμοκήπια απαιτούνται μέχρι 10.000 m3 / ha. Το 70% ή και περισσότερο του ριζικού συστήματος βρίσκεται στα 20 cm του εδάφους. Ως εκ τούτου, συνιστάται ένα σύστημα υδρολίπανσης στάγδην άρδευσης.

Σε ελαφρά εδάφη ή όταν χρησιμοποιείται αλατούχο νερό, είναι απαραίτητο να αυξηθούν οι ποσότητες νερού κατά 20% - 30%. Οι ανάγκες σε νερό διαφέρουν στα διάφορα στάδια ανάπτυξης. Η απαίτηση αυξάνεται από τη βλάστηση μέχρι την έναρξη της καρπόδεσης, φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα κατά τον σχηματισμό των καρπών και στη συνέχεια μειώνεται κατά την ωρίμανση.

Η ήπια υδατική καταπόνηση κατά την ανάπτυξη και την ωρίμανση των καρπών έχει θετική επίδραση στην ποιότητα τους: στην υφή, την γεύση και την μετασυλλεκτική διάρκεια ζωής, αλλά μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μικρότερους καρπούς. Η άρδευση κοντά στη συγκομιδή, μπορεί να βλάψει την ποιότητα και να προκαλέσει σήψη.

Η έλλειψη νερού θα οδηγήσει σε μειωμένη ανάπτυξη γενικά και μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου ειδικότερα. Η τροφοπενία ασβεστίου προκαλεί την ξηρή κορυφή ή ‘’τάπα’’ (Blossom End Rot - BER) (βλ. Σελ. 15). Από την άλλη πλευρά, η υπερβολική άρδευση δημιουργεί αναερόβιες συνθήκες εδάφους και κατά συνέπεια προκαλεί θανάτωση ριζών, καθυστερημένη άνθηση και φθορές στους καρπούς.

Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται όξινο νερό άρδευσης (χαμηλού pΗ), καθώς μπορεί να οδηγήσει στη διάλυση τοξικών στοιχείων στο χώμα (π.χ. Al3 +).

 

5. Οδηγός καλλιέργειας τομάτας: Ειδικές ευαισθησίες της τομάτας

Οι τομάτες είναι επιρρεπείς σε ασθένειες που προκαλούνται από μύκητες στο έδαφος, ιούς ή βακτήρια. Ως εκ τούτου, συνιστάται να αποφεύγετε η καλλιέργεια τομάτας σε εδάφη που χρησιμοποιήθηκαν για άλλα ευαίσθητα φυτά (πιπεριές, μελιτζάνες, ιρλανδικές πατάτες, γλυκοπατάτες, βαμβάκι, σόγια και άλλα) τα προηγούμενα χρόνια. Απαιτείται μία τριετής εναλλαγή καλλιέργειας (αμειψισπορά) μεταξύ τοματών και κάποιων σιτηρών.

Υπό από συνθήκες υψηλής αλατότητας, τα κατιόντα νατρίου ανταγωνίζονται τα κατιόντα καλίου στην πρόσληψη μέσω των ριζών και το ανιόν χλωρίου ανταγωνίζεται την πρόσληψη νιτρικού αζώτου και εμποδίζει την ανάπτυξη των φυτών (εικ. 2) και μειώνει την απόδοση.

Εικόνα 2: Αντίστροφη σχέση μεταξύ μέγιστου ξηρού βάρους και συγκέντρωσης χλωρίου στον φυτικό ιστό  - όσο υψηλότερο είναι το χλώριο στην σύσταση του φυτού, τόσο μικρότερο είναι το ξηρό βάρος του.

 

 

Top dry  weight (g)
	Cl (mg/g)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η υψηλή αλατότητα θα έχει ως αποτέλεσμα την τροφοπενία καλίου στα φυτά της τομάτας, με αποτέλεσμα τον χαμηλό αριθμό καρπών ανά φυτό. Οι τεχνικές που θα πρέπει να ακολουθηθούν για την διόρθωση του προβλήματος θα πρέπει να είναι:

 

• Εφαρμογή υψηλών ποσοτήτων καλίου, καθώς το κάλιο μπορεί να ανταγωνιστεί επιτυχώς το νάτριο και να μειώσει σημαντικά την πρόσληψη του και τα επακόλουθα αρνητικά αποτελέσματα. (Σχήμα 3)
• Εφαρμογή υψηλών ποσοτήτων νιτρικών αλάτων, καθώς ανταγωνίζονται με επιτυχία τα ιόντα χλωρίου και μειώνουν αισθητά την πρόσληψή τους και τις δυσμενείς επιπτώσεις.
• Επίσης, το ασβέστιο βοηθά στην μείωση της πρόσληψης νατρίου. Όταν υπάρχει αρκετό ασβέστιο, οι ρίζες προτιμούν την πρόσληψη καλίου αντί νατρίου και η πρόσληψη νατρίου σταματά.

Εικόνα 3: Το νιτρικό κάλιο Multi-K® αναστρέφει τις δυσμενείς επιπτώσεις της αλατότητας στις τομάτες του θερμοκηπίου

(Πηγή: Satti κ.ά. 1994)

 

Yield  (ton/ha)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η υψηλή αλατότητα  του θρεπτικού διαλύματος μειώνει σημαντικά το ξηρό βάρος του φυτού, το μέγεθος των καρπών και το ύψος των φυτών. Η προσθήκη 4 ή 8 mM νιτρικού καλίου Multi-K® στο θρεπτικό διάλυμα υψηλής αλατότητας αύξησε σημαντικά τις τιμές EC του θρεπτικού διαλύματος αλλά ανέτρεψε τις δυσμενείς επιδράσεις που προκλήθηκαν από το χλωριούχο νάτριο (NaCl). Πολλές παράμετροι βελτιώθηκαν με την προσθήκη νιτρικού καλίου Multi-Κ®, όπως το μέγεθος του καρπού και το ύψος του φυτού (Σχήμα 4).

 

Σχήμα 4: Η επίδραση της αλατότητας και του νιτρικού καλίου Multi-K® στις βλαστικές παραμέτρους και το μέγεθος τών καρπών στις τομάτες θερμοκηπίου ‘Pusa ruby’

 

 

Η θρέψη με ψευδάργυρο φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην αντοχή στην αλατότητα στη τομάτα και σε άλλα είδη. Η επάρκεια ψευδαργύρου (Zn) βελτιώνει την αντοχή στην καταπόνηση από υψηλή αλατότητα, πιθανώς επηρεάζοντας την ακεραιότητα και ελέγχοντας τη διαπερατότητα των κυτταρικών μεμβρανών των ριζών. Η επάρκεια Zn μειώνει την υπερβολική πρόσληψη Na από τις ρίζες σε συνθήκες υψηλής αλατότητας.

Οι τομάτες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην τροφοπενία ασβεστίου, η οποία εκδηλώνεται με το σύμπτωμα ξηρή κορυφή ή ‘’τάπα’’ (Blossom End Rot - BER) στους καρπούς. Οι συνθήκες υψηλής αλατότητας αυξάνουν σημαντικά την ένταση του συμπτώματος. Πρόσφατα, διαπιστώθηκε ότι το μαγγάνιο (Mn) χρησιμεύει ως αντιοξειδωτικό στους καρπούς τομάτας, επομένως η εφαρμογή του στις τομάτες που καλλιεργούνται υπό υψηλή αλατότητα μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα της ξηρής κορυφής στους καρπούς. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε να αποφευχθούν οι συνθήκες, οι οποίες αυξάνουν το φαινόμενο της ξηρής κορυφής.